I. ke keiki a Hama, a me ka moopuna o Noa, Kin. 9:18. Noho paha kona poe mamo lehulehu ma Zidona i ka wa mua, a malaila laha aku i Suria a me Kanaana, Kin. 10:15-19; 1 Oihlii. 1:13-16. Ua manao na Iudaio, ua hewa pu ia me kona makuakane i kela hana ia Noa, Kin. 9:20-27, nolaila kau mai ka hoino maluna ona a me kona poe mamo, Ios. 9:23, 27; 2 Oihlii. 8:7, 8. Ka aina kahi i noho ai o Kanaana a me kona poe mamo, a mahope ua haawi mai ia na ka poe Hebera. Okoa no ka inoa o keia aina i kela manawa a i keia manawa. (1.) 'Ka aina o Kanaana,' i kapaia mamuli o Kanaana, ke keiki a Hama, nana i puunaue ka aina iwaena o kana mau keiki, a lilo kela mea keia mea o lakou i poo-ohana, a mahope i lahui okoa, Kin. 10:15-20; 11:31. I ka wa mua, aole komo kehahi aina ma ka hikina o Ioredane iloko o keia aina. (2.) 'Ka aina i olelo mua ia,' Heb. 11:9, no ka olelo ana a ke Akua ia Aberahama, e noho no kana poe mamo malaila, Kin. 12:7; 13:15. Ua kapaia lakou ka poe Hebera, nolaila ua kapaia ka aina kahi a lakou e noho ai, (3,) Ka aina o ka poe Hebera, Kin. 40:15; a (4,) Ka aina o ka Iseraela, mamuli o ka poe Iseraela, ka mamo a Iakoba, ka poe i noho ilaila. He inoa pinepine keia ma ke Kauoha Kahiko. Oia ka inoa o ka aina a pau a ke Akua i haawi mai i hooilina na ka poe Hebera, ma kela aoao ma keia aoao o Ioredane. Mahope mai ua pili keia inoa i ka aina o na ohana he umi wale no, Ez. 27:17. (5.) 'Ka aina o Iuda.' I ka wa kinohi, oia ka aina i haawiia na ka ohana a Iuda wale no. A kaawale aku na ohana he umi, lilo ka aina o Iuda a me Beneiamina i aupuni kuokoa, a ua kapaia 'ka aina o Iuda,' a o Iudea; a o keia inoa hope ka inoa o ka aina a pau i ka wa o ka luakini lua, a i ka wa o ka nohoalii ana malaila o ko Roma. (6.) 'Ka Aina Hoano.' Pela ke kapa mai ana o ka poe Hebera i keia aina mahope o ka lawepio ana i Babulona, Zek. 2 : 13. (7,) 'Palisetina,' a o Palesetine, Puk. 15:14, no ko Pilisetia keia inoa, ka poe i hele mai, mai Augupita mai; a kipaku lakou i na kamaaina kahiko, a noho no lakou ma ka aoao o ke Kaiwaenahonua. Mahope ua haawiia ko lakou inoa i ka aina a pau, aka, o ka hapa uuku wale no o ka aina ia lakou. Ua kapaia ka Aina Hoano e ko na aina e, o Palesetine, o Suria, o Poenikia.
II. Ka aina kahi i noho ai o Kanaana a me kona poe mamo, a mahope ua haawi mai ia na ka poe Hebera. Okoa no ka inoa o keia aina i kela manawa a i keia manawa. (1.) 'Ka aina o Kanaana,' i kapaia mamuli o Kanaana, ke keiki a Hama, nana i puunaue ka aina iwaena o kana mau keiki, a lilo kela mea keia mea o lakou i poo-ohana, a mahope i lahui okoa, Kin. 10:15-20; 11:31. I ka wa mua, aole komo kehahi aina ma ka hikina o Ioredane iloko o keia aina. (2.) 'Ka aina i olelo mua ia,' Heb. 11:9, no ka olelo ana a ke Akua ia Aberahama, e noho no kana poe mamo malaila, Kin. 12:7; 13:15. Ua kapaia lakou ka poe Hebera, nolaila ua kapaia ka aina kahi a lakou e noho ai, (3,) Ka aina o ka poe Hebera, Kin. 40:15; a (4,) Ka aina o ka Iseraela, mamuli o ka poe Iseraela, ka mamo a Iakoba, ka poe i noho ilaila. He inoa pinepine keia ma ke Kauoha Kahiko. Oia ka inoa o ka aina a pau a ke Akua i haawi mai i hooilina na ka poe Hebera, ma kela aoao ma keia aoao o Ioredane. Mahope mai ua pili keia inoa i ka aina o na ohana he umi wale no, Ez. 27:17. (5.) 'Ka aina o Iuda.' I ka wa kinohi, oia ka aina i haawiia na ka ohana a Iuda wale no. A kaawale aku na ohana he umi, lilo ka aina o Iuda a me Beneiamina i aupuni kuokoa, a ua kapaia 'ka aina o Iuda,' a o Iudea; a o keia inoa hope ka inoa o ka aina a pau i ka wa o ka luakini lua, a i ka wa o ka nohoalii ana malaila o ko Roma. (6.) 'Ka Aina Hoano.' Pela ke kapa mai ana o ka poe Hebera i keia aina mahope o ka lawepio ana i Babulona, Zek. 2 : 13. (7,) 'Palisetina,' a o Palesetine, Puk. 15:14, no ko Pilisetia keia inoa, ka poe i hele mai, mai Augupita mai; a kipaku lakou i na kamaaina kahiko, a noho no lakou ma ka aoao o ke Kaiwaenahonua. Mahope ua haawiia ko lakou inoa i ka aina a pau, aka, o ka hapa uuku wale no o ka aina ia lakou. Ua kapaia ka Aina Hoano e ko na aina e, o Palesetine, o Suria, o Poenikia.
Ielila, aia ehiku mile ma ka akau o Nazareta. Pela o Robisona. Manao kekahi poe, kokoke ae o Kana i Nazareta. Ua hioloia oia i keia wa.
IV. He muliwai mawaena o Eperaima a me Manase, a ua kahe iloko o ke Kaiwaenahonua, ma ka akau o Iopa, Ios. 16:8; 17:9.
V. He kauhale ma ka ohana o Asera, Ios. 19:24, 28.
VI. Penei na aoao o Kanaana, ma ke komohana ke Kaiwaenahonua, ma ka akau mauna Lebanona a me Suria, ma ka hikina Arabia Desereta, ma ka hema o Edoma a me ka waonahele o Zina a me Parana. O kona loa hookahi haneri me kanawalu mile, a o kona laula he kanaonokumamalima. Ua hoohalikeia ke ano o ka aina me Nu-Hamepire. I ka wa o Davida, nui na aina hookupu i hui me ka Aina Hoano, a hala kekahi manawa. Oia na aina ma kona mokuna ma ka hikina, a iloko loa o Arabia Desereta; a malaila aku i ka akau i Tipesa ma ke kapa o Euperate, me Suria mawaena o Lebanona a me Euperate. Ma ka hema o Edoma a hiki i ke Kaiula ma Eziona-gebera.
VII. Ua like ole ka puunaue ana o ka aina Kanaana. Malalo o Iosua ua puunaueia iwaena o na ohana he umikumamalua. Malalo o Rehoboama ua maheleia i aupuni elua, o ka Iseraela a o ka Iuda. A mahope, ua haule iloko o ka lima o ko Babulona, o ko Helene, o ko Suria, a o ko Roma. I ka wa o Kristo, aia no malalo o ko Roma, a ua puunaueia i na okana elima: o Galilaia, Samaria, Iudea, Perea a me Idumea. Ua puunaue hou ia o Perea i na apana ehiku: Abilene, Terakoniti, Iturea, Gauloniti, Batanea, Perea, a me Dekapoli. 1 keia wa e noho nui, aia no o Palesetine malalo o ke alii o Tureke, a malalo iho ona ke kiaaina o Akere a me Gaza ma kahakai, a o ke kiaaina hoi o Damaseko ko loko o ka aina.
VIII. O ka ili o ka aina he ano maikai a like ole no, he mauna, a me ka papu, he muliwai a me ke awawa. O na mauna nui o Lebanona ia, o Karemela, o Tabora, o Gileada, o Heremona, a me ka mauna Oliveta. Ua kaulana no ka papu o ke Kaiwaenahonua, a o Esederelona, a me Ieriko, no kekahi mau hana nui. O na muliwai nui, oia o Ioredane, Arenona, Sihora, Iaboka, a me Kisona.
IX. O na loko, oia o Kaimake, Tiberia, a me Meroma. E nana ia nau inoa.
X. Pono e hoikeia mai maanei ke ano o ia aina. Aia no ka mokuna akau ma na mauna kiekie o Lebanona a me Heremona, o kekahi mau piko o laua he umi tausani kapuwai ke kiekie. Ma ke kumu o mauna Heremona, puai mai na lala o Ioredane. O keia muliwai, kahe mai no iu iwaena o ka loko Meroma a me ka loko Galilaia, a kahe kekee no a iloko o ke Kaimake. Hohonu no kona awawa, a elua tausani kapuwai kona iho ana ilalo, mai kahi ana i puai mai a hiki i ke Kaimake. O ka aina mawaena o ke awawa o Ioredane a me ke Kaiwaenahonua, he aina kula kiekie, a ua mokumokuia e na puu he nui, a e na awawa hohonu, a malaila ke kahe ana o na wai hoilo i Ioredane a i ke kai. O ka aina kula o Galilaia hookahi paha tasani kapuwai kona kiekie maluna o ke Kaiwaenahonua. Ma Galilaia lalo ka papu nui a maikai o Esederelona, e moe ana mai mauna Karemela a me Akere ma ke komohana a hiki i Tabora a me Gileboa, a i Ioredane aku ma ka hikina. Mai keia papu ua kiekie hou ka aina ma ka hema; a o mauna Gerizima 2,300 kapuwai kona kiekie, a o Ierusalema 2,400, a o Heberona 2,600 kapuwai maluna o ke kai. Ma kahakai, malalo o mauna Karemela, aia no ka papu momona; ma ka hema ua akea ae, a ua palaha aku i ka waonahele nui o Parana. Mai keia papu kahakai ma na anuunuu ka pii ana i ka aina kiekie waena; a he pali no ka iho ana i Ioredane, a i ke Kaimake a i Edoma. O ka aina ma kela aoao o Ioredane, he aina mauna; he aina maikai no na holoholona, me na awawa momona he nui. A ma ka hikina ae ka aina papu, kiekie, a neoneo o Arabia Desereta.
XI. He aina oluolu o Kanaana. Aole nui loa ka wela, ma na awawa hohonu wale no, a ma kahakai. Ma ka nui o ka aina, ua mahana a oluolu. Aole haule mai ka ua i kela malama i keia malama e like me ma Amerika, i ka wa hoilo ka ua nui. I ka hope o Oketoba ka ua mua, a haule ka ua mua, luluia ka palaoa a me ka bale. A i Dekemeba, haule nui mai ka ua, a ua mai no, a hiki i Aperila. Mai Mei a hiki i Oketoba aole ua. I ka wa hoilo, aole nui ke anu, aole paakiki ka lepo i ka hau. Haule mai no ka hau a hookahi kapuwai ka manoanoa i kekahi manawa; a he hua hekili no i ka wa hoilo. O ka bale ka mea ohi mua ia, a hala elua hebedoma, ohiia ka palaoa; ma na awawa ka ohi mua ana, alaila ma na aina kiekie. Mai Aperila a i Iune ka ohi ana. Ua pala mua ka huawaina i Iulai, aka, aole pau ka ohi huawaina a hiki i Sepetemaba. I keia malama, a i Oketoba he nui ka wela; a maloo a nakaka ka lepo; aohe mea uliuli; maloo na punawai a me na luawai, a nui ka makemake e haule mai ka ua.
XII. Momona no ka lepo o Kanaana. O ka nui o kona mau pohaku he puna, a he nui na ana. A ua uhiia ka pohaku puna i ka lepo momona, a ulu nui mai kela hua keia hua. O na oliva, a me na fiku, a me na kumuwaina, a me na pomegerane, ulu nui ia mau mea. 'Ua aahuia na kula i ohana holoholona, ua uhiia hoi na awawa i ka palaoa,' Hal. 65:13. Ua hoikeia mai ka aina i olelo mua ia, he aina 'e kahe ana i ka waiu a me ka meli.' Aka, o ka maikai o ka aina i hoikeia mai e Mose ma Kan. 8:7-8, a me ka nui o na kanaka i noho ana ilaila, aole like iki me ka wi a me ka neoneo o ia aina e noho nei. O ka poino i haule mai maluna o ka aina no ka hoomaloka o na Iudaio, ua mau no ia i keia wa. No ka liuliu loa o ke kaua a me ka haunaeie, ua anaiia ka aina a ua emi na kanaka. O kona mau puu i hana anuunuu ia mamua, a i uhiia i ka palaoa, a me ke kumuwaina, a me ka oliva, a me ka fiku, he mau puu pohaku wale no i keia wa. O kona ua mua a me ka ua hope i malamaia mamua iloko o na luawai, a i hookahe aku ma na auwai e hoopulu i ka aina, i ka manawa la, i keia wa e noho nei, ua kahe wale aku ia wai la, a i ke kai. O ka aiua i hooneleia i ka laau, ua wela i ka la, a maloo, aole hua e like me mamua. Aka, ma kauwahi o Palesetine, he ano e ka hua mai ana i ka hua; a ma na wahi a pau i mahi pono ia, he pahanen ka hua. Ua ulu mai ke kulina a umikumamakahi kapuwai ke kiekie, a o na huawaina kokoke like no me na huhuiwaina o Esekola. O na kanaka a pau i hele ilaila hooiaio lakou i ka Baibala, no kona hua nui mai i ka hua. E nana HEBERA, IUDEA.